W 2022 roku widoczny był proces odbudowy wykorzystania mocy przerobowych w rafineriach na świecie, co było konsekwencją uwarunkowań cenowych (wysoki poziom cracków na produktach). W tych uwarunkowaniach wiele zakładów zwiększyło moc przerobową, aby wypełnić częściowo też lukę po produkcie sprzedawanym przez Rosję i to pomimo, że sankcje na import produktów z tego państwa weszły w życie w 2023 roku. Na funkcjonowanie rafinerii w ostatnich latach wpływ miały przede wszystkim trzy kluczowe zmienne. Po pierwsze – pandemia COVID-19, która doprowadziła do okresowego spadku zapotrzebowania na paliwa. W takich okolicznościach zakłady rafineryjne nie były w stanie ulokować na rynku wytwarzanych produktów, a poziom marż kształtował się na niskim poziomie. W konsekwencji wiele zakładów na świecie zostało zamkniętych (łączna utrata mocy przerobowych wyniosła co najmniej 3,8 mb/d). Dodatkowo, pandemia COVID-19 sprawiła także, że kilka projektów inwestycyjnych na Bliskim Wschodzie, w Azji i Pacyfiku oraz Afryce nie zostało zrealizowanych we wcześnie zakładanym okresie, co powoduje, że w 2022 roku przybyło niewiele nowych mocy przerobowych. Po drugie – modyfikacja polityki eksportowej Chin dotyczącej produktów paliwowych. Od 2021 roku obserwowany był trend zmniejszania przez to państwo liczby pozwoleń wydawanych spółkom naftowym na eksport paliw (głównie benzyny, oleju napędowego oraz paliwa lotniczego), co wpłynęło na ich mniejszą dostępność na rynkach międzynarodowych.
Po trzecie – wojna rosyjsko-ukraińska, która doprowadziła do spadku dostępności nie tylko ropy naftowej z Rosji, ale przede wszystkim produktów wytwarzanych w tym państwie (Rosja była jednym z kluczowych dostawców oleju napędowego na rynek europejski). Wprowadzone sankcje wpłynęły na ograniczenie dostępności tego produktu na rynku. Natomiast import oleju napędowego, m.in. z państw Bliskiego Wschodu oraz Azji i Pacyfiku, generuje dodatkowe koszty oraz powoduje, że cena produktu rośnie na rynkach międzynarodowych. W tych uwarunkowaniach w trakcie całego 2022 roku obserwowany był trend wzrostu marż oraz poziomu wykorzystania mocy przerobowych na świecie.
Od 2012 roku w Europie zamknięto szereg rafinerii, o mocach przerobowych wynoszących łącznie około 2 mln b/d. W Europie funkcjonuje ponad 100 zakładów charakteryzujących się różnym poziomem konwersji, a część z nich (uwzględniając panujące uwarunkowania rynkowe) cechuje niski poziom rentowności, w efekcie czego część zakładów już została lub wkrótce zostanie zamknięta. Charakterystycznym trendem w panujących uwarunkowaniach jest również przekształcanie zakładów w biorafinerie. Obecnie obserwowany wysoki poziom cracków może jednak spowolnić ten proces, chociaż w długim horyzoncie czasowym największe zyski, a tym samym zdolność konkurencyjną, będą posiadać rafinerie kompleksowe, a nie proste, zdolne do szybszej adaptacji do uwarunkowań rynkowych.
Przerób ropy naftowej na świecie (w mln b/d).
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych OPEC.
Aktywa produkcyjne Grupy ORLEN i główni konkurenci w Europie Środkowowschodniej / moce przerobowe [mln t].
Źródło: Opracowanie własne.
GRUPA ORLEN
Łączne moce przerobowe Grupy ORLEN wynoszą około 45 mln ton rocznie, a jej główne rafinerie to:
Przerób ropy i uzyski paliw.
Źródło: Opracowanie własne
Przerób ropy naftowej w Grupie ORLEN w 2022 roku na poziomie blisko 37,1 mln ton – wzrost o 24,0% (r/r), w tym:
W 2022 roku Grupa ORLEN prowadziła hurtową sprzedaż produktów rafineryjnych na terenie Polski, Czech, Niemiec, Słowacji, Węgier, Austrii, Litwy, Łotwy, Estonii i Ukrainy oraz drogą morską do terminali przeładunkowych Europy Zachodniej. Do rynków macierzystych Grupy ORLEN należą rynek polski, litewski i czeski. Grupa ORLEN posiada bogate portfolio produktów rafineryjnych, m.in.: benzyny, olej napędowy, paliwa lotnicze, olej opałowy lekki i ciężki, asfalty, oleje silnikowe oraz szeroką gamę produktów i półproduktów pozapaliwowych.
Udział w rynku paliw w Polsce.
Źródło: Opracowanie własne.
Wzrost udziału w rynku paliw o 15,0 p.p. do poziomu 64,8% głównie w efekcie przejęcia Grupy LOTOS i związanej z tym dodatkowej sprzedaży. Wyłączając efekt połączenia, udziały w rynku osiągnęłyby poziom zbliżony do 2021 roku lub byłyby nieznacznie wyższe (w przypadku średnich destylatów). Grupa ORLEN pozostała głównym dostawcą największych zagranicznych koncernów paliwowych w kraju (BP, Shell, Amic), a od drugiej połowy roku również dla Circle K.
Udział w rynku paliw w Czechach.
Źródło: Opracowanie własne.
W Czechach łączne udziały rynkowe wyniosły 58,9%, w tym dla benzyn i oleju napędowego odpowiednio 63,0% i 57,6%. Grupie ORLEN udało się w znacznej mierze odzyskać udziały stracone na skutek pandemii COVID-19, a ich poziom był zbliżony do tego z roku 2019. Głównym czynnikiem mającym wpływ na proces odbudowy udziałów rynkowych miał znaczny wzrost popytu po wybuchu wojny w Ukrainie. W związku z ograniczoną podażą na rynku, wynikającą z niedoboru produktów w regionie i ograniczeniami logistycznymi, Grupie ORLEN udało się zdobyć wielu nowych klientów oraz odzyskać klientów, którzy w przeszłości zakończyli współpracę.
Udział w rynku paliw krajów bałtyckich.
Źródło: Opracowanie własne.
Grupa ORLEN w 2022 roku zwiększyła udziały rynkowe o około 10,7 p.p. (r/r), do poziomu 83,7% i tym samym umocniła swoją dominującą pozycję na każdym z trzech rynków bałtyckich. Łączne udziały paliw na Litwie, Łotwie i w Estonii zwiększyły się odpowiednio o 8,9 p.p., 10,1 p.p. i 15,7 p.p. Sprzyjające warunki do wzmocnienia udziałów wynikały z odbudowy popytu rynkowego w rezultacie wygaszania restrykcji związanych z pandemią COVID-19. Ponadto od 3 kwartału 2022 roku wzrosły zakupy spotowe ze strony klientów reeksportujących paliwa do Ukrainy.
W 2022 roku łączna sprzedaż Grupy ORLEN w segmencie Rafineria osiągnęła poziom 30 458 tys. ton i była wyższa w stosunku do 2021 roku o 24,9%.
Sprzedaż Grupy ORLEN w segmencie Rafineria [mln PLN/ tys. ton].
Struktura przychodów ze sprzedaży Grupy ORLEN w segmencie Rafineria.
W latach 2022, 2021 i 2020 nie zidentyfikowano wiodących klientów, z którymi zrealizowałaby indywidualnie przychody ze sprzedaży przekraczające poziom 10% łącznych przychodów ze sprzedaży Grupy ORLEN.
Sprzedaż wolumenowa na rynkach macierzystych5 Grupy ORLEN w segmencie Rafineria [tys. ton].
Rynek polski
W roku 2022 pandemia COVID-19 stopniowo została zastąpiona przez endemię. Od 2 kwartału 2022 roku w Polsce zarówno liczba przypadków zachorowań, jak i zgonów znacząco spadła. Stopniowo znoszone obostrzenia miały pozytywny wpływ na mobilność oraz ożywienie gospodarcze, a w efekcie sprzedaż paliw. Równocześnie rosyjska agresja na Ukrainę oraz kolejne sankcje nakładane na Rosję powodowały dużą zmienność rynku i wzrost notowań paliw do historycznie wysokich poziomów. Nowa sytuacja spowodowała konieczność dostosowania łańcucha dostaw przez wszystkich uczestników rynku. Nastąpiło zmniejszenie importu rosyjskich i białoruskich produktów (około 50% spadek importowanego oleju napędowego z tych kierunków) oraz zwiększenie eksportu na Ukrainę (około 950 tys. ton oleju napędowego). W sierpniu 2022 roku Grupa ORLEN w odpowiedzi na dynamicznie zmieniające się warunki rynkowe założyła również spółkę tradingowa ORLEN Trading Switzerland GmbH, jako element rozwoju kompetencji tradingowych.
W 2022 roku odnotowano wzrost konsumpcji wszystkich paliw o 2% (r/r), szczególnie widoczny w przypadku benzyn, których zużycie w pierwszej połowie roku wzrosło o 14% (r/r) a w całym roku o 7% (r/r).
Wpływ na to miała przede wszystkim niska baza oraz kryzys uchodźczy z 2021 roku. W pierwszych miesiącach 2021 roku ze względu na pandemię COVID-19 konsumpcja benzyn była znacząco zaniżona (praca zdalna, ograniczenia w przemieszczaniu się), podczas gdy w 2022 roku sytuacja pandemiczna wydawała się być pod kontrolą, co było szczególnie widoczne w 2 kwartale. Duża część populacji została zaszczepiona, a nowy wariant koronawirusa Omikron okazał się mniej śmiertelny od wcześniejszych mutacji. Istotnym czynnikiem napędzającym konsumpcję benzyn był również gwałtowny napływ uchodźców z Ukrainy po agresji Rosji w lutym 2022 roku.
W przypadku oleju napędowego konsumpcja wzrosła o około 1% (r/r) i podobnie jak w przypadku benzyn najwyższą dynamikę odnotowano w pierwszych miesiącach roku. W kolejnych kwartałach następowało stopniowe jej wyhamowanie, skorelowane ze spadkiem dynamiki PKB.
Zużycie lekkiego oleju opałowego obniżyło się o 4% (r/r), na co wpływ miała zarówno łagodniejsza zima, jak i znaczący wzrost cen, który ograniczał popyt i przyczynił się do większego zainteresowania alternatywnymi źródłami ogrzewania.
Największy wzrost konsumpcji odnotowano w paliwach lotniczych, których zużycie zwiększyło się o 62% (r/r) głównie za sprawą stopniowego znoszenia restrykcji w podróżowaniu w Europie i w większości pozostałych krajów na świecie. Wciąż jest to jednak poziom niższy niż przed pandemią, pomimo okresowych wzrostów obserwowanych w okresie wakacyjnym i okołoświątecznym.
Sprzedaż wolumenowa Grupy ORLEN w segmencie Rafineria na rynku polskim [tys. ton].
Struktura sprzedaży wolumenowej Grupy ORLEN w segmencie Rafineria na rynku polskim.
Sprzedaż Grupy ORLEN w segmencie Rafineria na rynku polskim w 2022 roku wyniosła 18 101 tys. ton i była wyższa o 5 256 tys. ton (r/r). Wyższy poziom sprzedaży był przede wszystkim efektem połączenia z Grupą LOTOS od sierpnia 2022 roku.
Sprzedaż lekkich destylatów w segmencie Rafineria zwiększyła się o 29,8% (r/r) w efekcie zwiększonej sprzedaży zarówno benzyn (wzrost o 25% (r/r)), jak i LPG (wzrost o 55% (r/r)). Wpływ na wzrost sprzedaży miała m.in. mniejsza skala zachorowań na COVID-19 i zniesienie większości obostrzeń obowiązujących we wcześniejszych latach. W zakresie średnich destylatów sprzedaż rafineryjna wzrosła o 57% (r/r). Pod względem ilości największy wolumen należał do oleju napędowego, jednak najwyższą dynamiką charakteryzowały się paliwa lotnicze, których przyrost w stosunku do 2021 roku był blisko dwukrotny i wyniósł 93% (r/r). Sprzedaż lekkiego oleju opałowego zwiększyła się o około 43% (r/r).
Z kolei sprzedaż frakcji ciężkich była wyższa o około 41% (r/r) i osiągnęła poziom 2 384 tys. ton. Sprzedaż była głównie skorelowana z poziomem dostępnych mocy produkcyjnych. W 2022 roku odnotowano korzystną zmianę w strukturze sprzedaży frakcji ciężkich, gdzie kosztem ciężkich olejów opałowych wzrósł udział bardziej marżowych olejów i asfaltów. Pod względem wolumenów sprzedano o 50% (r/r) więcej asfaltów, o 30% (r/r) więcej ciężkich olejów opałowych oraz o 83% (r/r) więcej pozostałych olejów.
Rynki krajów bałtyckich i Ukraina
Rynki krajów bałtyckich w najmniejszym stopniu ucierpiały na kryzysie związanym z COVID-19, w związku z czym powrót konsumpcji benzyn i diesla do poziomów sprzed pandemii był możliwy już w 2021 roku. Łącznie, na rynkach obsługiwanych przez ORLEN Lietuva w 2022 roku, wzrosła konsumpcja benzyn o 8% (r/r) i paliwa lotniczego o około 68% (r/r). Konsumpcja oleju napędowego pozostała na poziomie zbliżonym do roku ubiegłego.
W 2022 roku obserwowano spowolnienie tempa wzrostu konsumpcji pomimo znacznej poprawy podstawowych wskaźników makroekonomicznych w 2021 roku i utrzymania dodatniego PKB na rynkach krajów bałtyckich. Negatywnym czynnikiem kształtującym poziom konsumpcji były wysokie, dwucyfrowe poziomy inflacji na każdym z rynków.
Sprzedaż wolumenowa Grupy ORLEN w segmencie Rafineria na rynkach obsługiwanych przez Grupę ORLEN Lietuva [tys. ton].
Struktura sprzedaży wolumenowej Grupy ORLEN w segmencie Rafineria na rynkach obsługiwanych przez Grupę ORLEN Lietuva.
Pomimo trudnego otoczenia makroekonomicznego oraz konieczności dostosowania się do głębokich zmian rynkowych wywołanych konfliktem rosyjsko-ukraińskim, Grupa ORLEN zachowała pozycję lidera na wszystkich trzech rynkach bałtyckich. W 2022 roku ORLEN Lietuva zanotowała wzrost sprzedaży rafineryjnej o 1,8% (r/r) do poziomu 7 676 tys. ton. Wyższa sprzedaż dotyczyła również istotnego dla ORLEN Lietuvy rynku ukraińskiego. Najlepsze wyniki sprzedaży odnotowano dla średnich destylatów, których wolumen zwiększył się o 1,8% (r/r) głównie za sprawą wzrostu konsumpcji oleju napędowego w sektorze rolniczym i transportowym. Wpływ na poziom wolumenów miała również wyższa sprzedaż lekkiego oleju opałowego i paliwa lotniczego o odpowiednio 78,9% (r/r) i 8,3% (r/r). Wspomniany wzrost został częściowo ograniczony niższą (r/r) sprzedażą lekkich destylatów o (3,9%) i frakcji ciężkich (3,1%).
W 2022 roku nastąpiła konieczność dostosowania sprzedaży na rynek ukraiński do nowej sytuacji wynikającej z rozpoczęcia wojny rosyjsko-ukraińskiej i embarga na przewozy kolejowe przez Białoruś. Pomimo trudnej sytuacji biznesowej Grupa ORLEN kontynuowała sprzedaż na rynek ukraiński zarówno z Litwy, jak i z Polski. Oferta od początku cieszyła się bardzo dużym zainteresowaniem ze strony klientów ukraińskich.
ORLEN Lietuva sukcesywnie zwiększała dostawy i w grudniu 2022 roku osiągnęła wolumen porównywalny z poziomem sprzed konfliktu. Ukraina pozostaje nie tylko rynkiem bilansującym, ale także ważną opcją dywersyfikacji, w związku z czym Grupa ORLEN będzie koncentrować wysiłki na sprzedaży paliw do klientów ukraińskich również w 2023 roku. Podobnie jak w latach poprzednich, również w roku 2022 ORLEN Lietuva aktywnie uczestniczyła w bilansowaniu deficytów ORLEN na rynku polskim, gdzie dostarczono znaczne wolumeny oleju napędowego, zarówno drogą lądową (przez zakupiony w 2021 roku terminal przeładunkowy Mockava), jak i morską.
Rynek czeski i słowacki
W Czechach trwała odbudowa rynku benzyn po pandemii COVID-19. W 2022 roku wzrost konsumpcji wyniósł około 6% (r/r) i powoli zbliża się do poziomu z roku 2019. W przypadku oleju napędowego rynek wrócił do poziomów sprzed pandemii już w 2021 roku, a miniony rok zakończył około 1% wzrostem konsumpcji. Najbardziej dotknięty pandemią rynek przewozów lotniczych ma przed sobą jeszcze kilka lat odbudowy.
Pomimo prognozowanego wzrostu o około 63% (r/r), konsumpcja w 2022 roku była nadal znacznie poniżej roku 2019.
W roku 2022 gospodarka Czech zanotowała dodatnie tempo rozwoju, jednak dynamika wzrostu była niższa niż w 2021 roku. Dodatkowo gospodarka czeska, podobnie jak w przypadku innych krajów Europy, była pod silny wpływem rosnącej inflacji. Otoczenie makroekonomiczne i rynkowe w postaci PKB i konsumpcji rynkowej miało istotny wpływ na wyniki sprzedażowe Grupy ORLEN na rynku czeskim i zostało przedstawione w sekcji Otoczenie makroekonomiczne.
Sprzedaż wolumenowa Grupy ORLEN w segmencie Rafineria na rynku czeskim [tys. ton].
Struktura sprzedaży wolumenowej Grupy ORLEN w segmencie Rafineria na rynku czeskim.
Otoczenie makroekonomiczne nie stanowiło znaczącej przeszkody dla realizacji dobrych wyników sprzedaży, która zwiększyła się o 16,8% (r/r). Najwyższe wzrosty odnotowano w grupie średnich destylatów, gdzie wolumen wzrósł o 20,0% (r/r) głównie dzięki wyższej sprzedaży oleju napędowego o 18,2% (r/r) oraz paliwa lotniczego o 153,8% (r/r). Sprzedaż lekkich destylatów wzrosła o 12,8% (r/r) przede wszystkim za sprawą wyższych wolumenów benzyn o 12,6% (r/r). Z kolei sprzedaż ciężkich frakcji wzrosła o 17,9% (r/r), głównie w rezultacie wyższej sprzedaży asfaltów o 25% (r/r).
W 2022 roku Grupa ORLEN za pomocą ORLEN Unipetrol sprzedawała swoje produkty na rynku czeskim do szerokiego portfela klientów, w tym dużych koncernów paliwowych i sieci hipermarketów. Ponadto kontynuowano działalność w zakresie sprzedaży paliwa lotniczego Jet A-1 na lotnisku w Pradze. Poza rynkiem czeskim ORLEN Unipetrol eksportował głównie na rynek słowacki, niemiecki oraz węgierski. W przypadku rynku węgierskiego decyzja władz o wprowadzeniu maksymalnej ceny sprzedaży w hurcie i detalu przyczyniła się do destabilizacji rynku, która spowodowała okresowe deficyty produktów, kolejki na stacjach, znaczne straty finansowe dużych graczy rynkowych oraz bankructwa mniejszych podmiotów. Wprowadzenie limitu cen wpłynęło negatywnie na rentowność, a w rezultacie również wolumen importu. Pogorszenie bilansu rynku paliw skłoniło ostatecznie rząd węgierski do wycofania się z regulowania cen. Grupa ORLEN, mając na uwadze powyższe czynniki, podjęła decyzję o istotnym ograniczeniu wolumenów eksportowych z uwagi niższą opłacalność sprzedaży na tym rynku.
Infrastruktura logistyczna stanowi jeden z kluczowych elementów przewagi konkurencyjnej Grupy ORLEN.
Grupa ORLEN wykorzystuje sieć uzupełniających się elementów infrastruktury: terminale paliw, lądowe i morskie bazy przeładunkowe, sieci rurociągów, a także transport kolejowy oraz cysternami samochodowymi.
W 2022 roku transport rurociągowy był podstawową formą przesyłu surowców i produktów Grupy ORLEN. Łączna długość wykorzystywanych sieci rurociągów produktowych i surowcowych, należących do podmiotów zewnętrznych oraz własnych w Polsce, Czechach i na Litwie, wynosiła prawie 3,9 tys. km (2,1 tys. km to rurociągi produktowe, a 1,8 tys. km to rurociągi surowcowe) a łączna długość wykorzystywanych sieci gazociągów należących do podmiotów zewnętrznych oraz własnych wynosiła ponad 3,2 tys. km.
Na rynku polskim ORLEN do transportu produktów paliwowych korzysta z 977 km rurociągów: 620 km rurociągów należących do Przedsiębiorstwa Eksploatacji Rurociągów Naftowych S.A. oraz infrastruktury własnej o łącznej długości 357 km, składającej się z dwóch odcinków Płock – Ostrów Wielkopolski – Wrocław o długości 319 km oraz dwóch nitek rurociągu Wielowieś – Góra o łącznej długości 38 km (2 odcinki po 19 km każdy). Transport ropy naftowej odbywa się głównie poprzez sieć rurociągów należących do Przedsiębiorstwa Eksploatacji Rurociągów Naftowych S.A. o łącznej długości 887 km, a także rurociągiem własnym o długości 43 km łączącym miejscowości Góra i Żółwiniec (połączenie z rurociągiem PERN S.A.). W roku 2022 ORLEN prowadził proces związany z aportem czterech terminali paliw (Gdańsk, Gutkowo, Bolesławiec, Szczecin) do Spółki Lotos Terminale. Dezinwestycja ta była częścią procesu związanego z połączeniem z Grupą LOTOS S.A. W dniu 1 grudnia 2022 roku ORLEN przekazał w ramach aportu Zorganizowanej Części Przedsiębiorstwa wskazane terminale paliw do Spółki Lotos Terminale.
Na koniec 2022 roku ORLEN posiadał w swojej sieci logistycznej 13 terminali (12 terminali paliw i 1 terminal kolejowy) do magazynowania i przeładunku olejów napędowych, benzyn. Natomiast poprzez Spółkę zależną Lotos Terminale S.A. i Lotos Infrastruktura S.A., ORLEN posiada dodatkowo 5 terminali w Piotrkowie Trybunalskim, Jaśle, Czechowicach-Dziedzicach, Rypinie i Poznaniu. Jeśli chodzi o aktywa LPG, ORLEN pośrednio (przez Spółkę ORLEN Paliwa) posiada 5 terminali do magazynowania i przeładunku gazu płynnego.
Ponadto, na potrzeby składowania zapasów interwencyjnych ropy naftowej i paliw ORLEN posiada jedyny w kraju, podziemny kawernowy magazyn ropy i paliw (PMRiP „Góra”) o łącznej pojemności około 6 mln m3, zlokalizowany w Górze koło Inowrocławia na terenie spółki IKS Solino. W 2022 roku na rynku czeskim Grupa ORLEN korzystała z 1 751 km rurociągów (1 100 km rurociągów produktowych firmy ĆEPRO i 651 km rurociągów surowcowych firmy MERO) oraz z 7 baz magazynowo-dystrybucyjnych należących do państwowego operatora ĆEPRO, terminali własnych o łącznej pojemności 293 m3, a także 13 terminali zewnętrznych należących do ĆEPRO o łącznej pojemności 1 607 tys. m3.
Rafineria w Możejkach jest najważniejszym aktywem spółki Orlen Lietuva. Rafineria pod względem wielkości przerobu ropy naftowej, który obecnie wynosi ok. 10 mln ton rocznie, jest drugą w Grupie Kapitałowej ORLEN, a także jedyną w krajach bałtyckich. Produkty naftowe z Możejek dostarczane są nie tylko na rynek litewski, ale także m.in. na Łotwę, Estonię i do Polski. Głównym składnikiem infrastruktury logistycznej, będącym obecnie w użytkowaniu na rynku litewskim, jest rurociąg surowcowy o długości 91 km, łączący terminal w Butyndze z rafinerią w Możejkach. Zarówno terminal, jak i rurociąg są własnością ORLEN Lietuva. W czerwcu 2021 roku ORLEN Lietuva nabył terminal kolejowy Mockava działający na granicy polsko-litewskiej o rocznej mocy przeładunkowej 0,96 mln ton oleju napędowego i 240 tys. ton benzyny. Wykorzystywany jest do przeładunków produktów ropopochodnych wytwarzanych w rafinerii w Możejkach i przeznaczonych na polski oraz ukraiński rynek. Łączna pojemność zbiornikowa terminalu to 19,8 tys. m3.
Na rynku niemieckim ORLEN Deutschland wykorzystuje pojemności magazynowo-dystrybucyjne zlokalizowane w siedmiu bazach należących do podmiotów zewnętrznych. Dostawy produktów realizowane są głównie transportem samochodowym.
Od listopada 2022 roku infrastruktura logistyczna w ORLEN S.A. obejmuje
również 2 Odziały dawnego PGNiG.
Działalność Oddziału w Zielonej Górze związana jest z transportem ropy naftowej oraz gazu ziemnego zaazotowanego. Do transportu wykorzystuje się gazociągi, rurociągi, ekspedyty kolejowe, tłocznie ropy naftowej i gazu ziemnego oraz transport cysternami samochodowymi. Łączna długość eksploatowanych w Oddziale rurociągów to około 1 774 km (rurociągi odwiertowe oraz międzyobiektowe, gazociągi ekspedycyjne transportujące gaz ziemny z kopalń, ropociągi ekspedycyjne transportujące ropę naftową z kopalń do ekspedytów kolejowych oraz rurociągu PERN „Przyjaźń”).
Na potrzeby operacyjne w ww. zakresie wykorzystuje się 25 obiektów (kopalnie ropy naftowej i gazu ziemnego, mieszalnie gazu, Odazotownię, terminale ekspedycyjne), w tym 3 podziemne magazyny gazu. Oddział PGNiG w Sanoku nadzoruje sieć 1 465 km gazociągów kopalnianych (łączących odwierty z ośrodkami zbioru i łączące ośrodki ze sobą) oraz około 152 km ropociągów kopalnianych (łączących odwierty z punktami zbioru płynu złożowego). Na potrzeby operacyjne w ww. zakresie wykorzystuje się 34 obiekty (kopalnie ropy naftowej i gazu ziemnego, ropno-gazowe), w tym 4 podziemne magazyny gazu.
Struktura transportu i infrastruktura logistyczna wykorzystywana przez Grupę ORLEN w Europie w 2022 roku.
Zakup ropy naftowej i gazu od Państw
Ropa naftowa
ORLEN dostarcza ropę naftową do rafinerii w Płocku oraz trzech rafinerii z Grupy ORLEN zlokalizowanych odpowiednio w Litvinovie i Kralupach w Czechach oraz w Możejkach na Litwie, a od sierpnia 2022 roku również do rafinerii w Gdańsku. W 2022 roku w realizacji dostaw ropy naftowej drogą morską odnotowywano okresowe opóźnienia związane z zamknięciem portów spowodowane czynnikami zewnętrznymi (pogoda, awarie). Wojna na Ukrainie nie doprowadziła do większych zakłóceń dostaw ropy naftowej do Spółek Grupy ORLEN. Było to możliwe dzięki konsekwentnie realizowanej strategii dywersyfikacji i skutecznemu poszukiwaniu nowych partnerów handlowych. W efekcie, w odpowiedzi na rosyjską agresję na Ukrainę, ORLEN był w stanie szybko ograniczyć zakupy rosyjskiej ropy.
W 2022 roku zakupy ropy realizowane były zgodnie ze zgłoszonym zapotrzebowaniem wszystkich rafinerii Grupy ORLEN, zapewniając zarówno ciągłość dostaw, jak i przerobu. W 2022 roku obowiązywały umowy długoterminowe na dostawy ropy naftowej drogą morską z Saudi Arabian Oil Company, z ExxonMobil Sales And Supplly LLC. Kluczowym partnerem Koncernu stał się koncern Saudi Aramco, największy producent ropy naftowej na świecie. W 2022 roku ORLEN i Saudi Aramco podpisały strategiczne porozumienie o współpracy, które m.in. zapewnia polskiej spółce dostawy ropy naftowej w ilości wystarczającej, aby pokryć około 45% łącznego zapotrzebowania wszystkich rafinerii Grupy ORLEN.
Od sierpnia 2022 roku, po przejęciu Grupy LOTOS S.A., zaczęły również obowiązywać umowy z AB LOTOS Geonafta, B8 Sp. z o.o. BALTIC S.K.A., Glencore Energy UK Ltd., LOTOS Petrobaltic S.A., Petraco Oil Company S.A. Na dostawy ropy naftowej drogą rurociągową obowiązywały umowy z firmami Rosneft Oil Company oraz Tatneft Europe AG (dwie umowy w związku z przejęciem Grupy LOTOS S.A. od sierpnia 2022 roku). Rosyjska ropa dostarczana była jedynie na mocy wiążących umów długoterminowych drogą rurociągową. Pozostałe dostawy z Rosji zastępowane były gatunkami alternatywnymi oraz ropą arabską Arabian Light. Z końcem stycznia 2023 roku przestał obowiązywać kontrakt ORLEN z Rosnieftem na dostawy 3,6 mln ton ropy naftowej rocznie. Rosyjski surowiec został zastąpiony ropą sprowadzaną z innych kierunków. W konsekwencji, od lutego 2023 roku aż 90% surowca przerabianego w rafineriach Grupy ORLEN będzie pochodziło spoza Rosji. Niezależnie, Grupa ORLEN już jest w pełni przygotowana, żeby poradzić sobie bez rosyjskiego surowca, więc ewentualne wprowadzenie nowych sankcji na import ropy z tego kraju nie miałoby wpływu na działalność Koncernu.
Na dostawy ropy naftowej drogą kolejową obowiązywała umowa z firmą Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo S.A. (w związku z przejęciem Grupy LOTOS S.A. od sierpnia 2022 roku). Przedmiotowe umowy długoterminowe zapewniały blisko 75% dostaw ropy naftowej na kierunku polskim.
Dostawcami surowca do wszystkich rafinerii Grupy ORLEN byli zarówno producenci, jak i inne firmy działające na międzynarodowym rynku naftowym. W ramach strategii dywersyfikacji ORLEN buduje swój portfel importowy w oparciu o dostawy ropy naftowej pochodzącej z Arabii Saudyjskiej, Gujany, Kazachstanu, Litwy, Nigerii, Norwegii, Polski, Rosji, Stanów Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii. Do rafinerii w Czechach ropę dostarczano z Arabii Saudyjskiej, Azerbejdżanu, Kazachstanu, Libii, Rosji i Stanów Zjednoczonych. Do rafinerii w Możejkach ropę dostarczano z Algierii, Arabii Saudyjskiej, Kazachstanu, Norwegii, Rosji, Stanów Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii.
W 2022 roku udział firmy Saudi Aramc Company w dostawach ropy naftowej przekroczył 10% przychodów Grupy ORLEN.
Gaz ziemny
W 2022 roku PGNiG/ORLEN kupowało gaz ziemny głównie w ramach wymienionych poniżej umów i kontraktów długoterminowych:
Dostawy realizowane były również w ramach średnio- i krótkoterminowych umów na dostawy sieciowe oraz LNG, m.in. 5-letniego kontraktu na dostawę 9 ładunków gazu skroplonego z Centrica LNG Company Limited, którego wykonanie rozpoczęło się w 2018 roku. W 2022 roku zakupy gazu z importu wyniosły 152,9 TWh. Spadły zakupy gazu z kierunku wschodniego – nabyto o 1,3 TWh gazu mniej z tego kierunku względem 2021 roku. Wzrosły dostawy LNG z poziomu 43,2 TWh w 2021 roku do poziomu 66,6 TWh w 2022 roku. 16 maja 2022 roku PGNiG/ORLEN zawarł porozumienie z Sempra Infrastructure określające główne postanowienia kontraktu kupna-sprzedaży LNG na bazie FOB. 25 stycznia 2023 roku Spółka zawarła umowę z Port Arthur LNG LLC, spółką należącą do Sempra Infrastructure, na dostawy LNG, których roczny wolumen wyniesie 1 mln ton. Kontrakt będzie obowiązywać przez 20 lat, a pierwsze dostawy spodziewane są w 2027 roku. Ładunki LNG będą pochodzić z terminalu skraplającego Port Arthur LNG w stanie Teksas.
Na potrzeby transportu LNG zakontraktowanego na bazie formuły free-on-board (FOB) w terminalach amerykańskich spółka PST z Grupy ORLEN wyczarterowała na okres 10 lat w sumie 8 zbiornikowców LNG – sześć od norweskiego armatora Knutsen OAS Shipping oraz dwa od Maran Gas Maritime – spółki będącej częścią koncernu Angelicoussis Group. Pierwsza z nowych jednostek, zbiornikowiec Lech Kaczynski, została przekazana Grupie ORLEN w grudniu 2022 roku. Pozostałe jednostki o pojemności ok. 174 tys. m3 każda wejdą do użytku odpowiednio w latach 2023-2025. Ponadto Grupa ORLEN ma podpisane 3 krótkoterminowe umowy czarteru na już istniejące jednostki – 2 z nich, Maran Gas Apollonia i Golar Seal, już dostarczają ładunki LNG do terminalu w Świnoujściu, zaś pierwsza dostawa zrealizowana przy wykorzystaniu wyczarterowanego statku miała miejsce w maju 2022 roku. Pozyskanie statków zwiększa elastyczność zakupów i sprzedaży LNG i jest kolejnym krokiem w rozwoju działalności handlowej Grupy ORLEN na globalnym rynku.
W marcu 2022 roku PGNiG/ORLEN złożył zamówienie na usługi regazyfikacji w ramach pierwszej fazy procedury Open Season Floating Storage Regasification Unit (FSRU) realizowanego przez Gaz-System. Open Season FSRU ma na celu weryfikację zainteresowania uczestników rynku mocą regazyfikacji pływającej jednostki, która ma zostać zlokalizowana w Zatoce Gdańskiej, poprzez pozyskanie wiążących zamówień na długoterminowe korzystanie z usług regazyfikacji. Planowana przepustowość FSRU to około 6 mld m3 rocznie.
Rozliczenia za gaz ziemny dostarczany w ramach Kontraktu jamalskiego oraz wstrzymanie dostaw gazu ziemnego przez Gazprom
W dniu 31 marca 2021 roku opublikowano Dekret Prezydenta Federacji Rosyjskiej nr 172 „o specjalnej procedurze wykonania zobowiązań zagranicznych nabywców wobec rosyjskich dostawców gazu ziemnego” („Dekret”), w następstwie którego Gazprom wystąpił do PGNiG/ORLEN z oczekiwaniem dokonania zmian warunków Kontraktu jamalskiego m.in. poprzez wprowadzenie rozliczeń w rublach rosyjskich.
W dniu 12 kwietnia 2022 roku Spółka podjęła decyzję o kontynuowaniu rozliczania zobowiązań PGNiG/ORLEN za gaz dostarczony przez Gazprom w ramach Kontraktu jamalskiego, zgodnie z jego obowiązującymi warunkami oraz o niewyrażeniu zgody na wykonywanie przez PGNiG/ORLEN zobowiązań rozliczeniowych za gaz ziemny dostarczany przez Gazprom w ramach Kontraktu jamalskiego zgodnie z zapisami Dekretu.
Od 27 kwietnia 2022 roku od godz. 8:00 CET Gazprom całkowicie wstrzymał dostawy gazu ziemnego w ramach Kontraktu jamalskiego, powołując się na wprowadzony przez Dekret zakaz realizacji dostaw gazu ziemnego do zagranicznych nabywców z krajów „nieprzyjaznych Federacji Rosyjskiej” (w tym z Polski), jeżeli płatności za gaz ziemny dostarczany do takich krajów począwszy od 1 kwietnia 2022 roku będą dokonywane niezgodnie z warunkami Dekretu.
W odpowiedzi PGNiG/ORLEN podjęło działania zmierzające do zabezpieczenia interesów Spółki w ramach przysługujących jej uprawnień kontraktowych obejmujące m.in. wezwanie do realizacji dostaw i respektowania warunków rozliczeniowych i in. warunków obowiązujących strony, do końca trwania umowy w 2022 roku.
Do 31 grudnia 2022 roku dostawy gazu ziemnego nie zostały przez Gazprom wznowione, dostawca odmawiał rozliczeń w oparciu o obowiązujące warunki kontraktowe. Zgodnie z oświadczeniem woli PGNiG/ORLEN z 15 listopada 2019 roku, Kontrakt jamalski wygasł z końcem 2022 roku. Sprawy sporne powstałe w okresie jego obowiązywanie pozostają w toku.
Dostawy gazu LNG
W 2022 roku PGNiG/ORLEN odebrał 58 ładunków z 4,36 mln ton LNG, tj. około 66,64 TWh gazu ziemnego
po regazyfikacji, w tym:
Ładunków w ramach kontraktów długoterminowych z Qatargas – wolumen importu z Kataru wyniósł 1,65 mln ton, czyli około 25,21 TWh gazu ziemnego po regazyfikacji
Dostaw spot
Dostawy na bazie kontraktu średnioterminowego z Centrica
Ładunki w ramach kontraktu długoterminowego zawartego z Cheniere
W 2022 roku nie występowały podmioty, których udział w dostawach gazu ziemnego przekroczył 10% przychodów Grupy ORLEN.
Raport możesz również pobrać w formacie PDF