W Grupie ORLEN obiekty technologiczne są właściwie zaprojektowane, skonstruowane, eksploatowane, remontowane, utrzymywane oraz modernizowane. Zachowane są także najwyższe i najlepsze standardy oraz spełnione wymagania wszelkich przepisów prawnych, norm i zasad.
Bezpieczeństwo procesowe
≤0,3
utrzymanie wskaźnika T1 PSER dla Grupy ORLEN
3
ilość wycieków w 2022 roku w Grupie ORLEN*
ok. 31 Mg
masa wycieków w 2022 roku*
*Dane w ramach raportowanych wskaźników nie obejmują dawnej Grupy LOTOS i Grupy PGNiG. Wskaźniki zostaną zaraportowane w całości za 2023 rok.
- 11.8.1
Zarządzanie tematem istotnym: integralność aktywów i zarządzanie zdarzeniami krytycznymi
Zarządzanie obszarem bezpieczeństwa procesowego i stosowane polityki
Opis obszaru
Biuro Bezpieczeństwa Procesowego uczestniczy w procesie nadzoru nad funkcjonowaniem Systemu Zarządzania Bezpieczeństwem w ORLEN i wspiera w tym zakresie spółki Grupy ORLEN.
Dla Zakładów SEVESO w ORLEN Biuro Bezpieczeństwa Procesowego monitoruje spełnianie wymogów prawnych oraz innych regulacji z zakresu poważnych awarii przemysłowych, w zakresie swojego działania.
Biuro jest również zaangażowane w promowanie i podnoszenie kultury oraz istoty bezpieczeństwa procesowego, wdrażanie i propagowanie najlepszych praktyk zarządzania bezpieczeństwem oraz ukierunkowanie rozwoju bezpieczeństwa procesowego w całej Grupie ORLEN. Biuro współpracuje z uczelniami wyższymi w zakresie podnoszenia świadomości bezpieczeństwa procesowego.
Integralność aktywów i zarządzanie zdarzeniami krytycznymi
Bezpieczeństwo procesowe - działania określające metody i środki służące ochronie ludzi i środowiska przed skutkami zdarzeń wypadkowych oraz awarii przemysłowych, potrzeby przed wprowadzeniem zmian technologicznych, procesowych lub organizacyjnych, działania organizacyjne i techniczne zapewniające bezpieczne prowadzenie procesu oraz bezpieczeństwo personelu jego obsługi, mające zapewnić niezawodność działania procesu, realizowanych na każdym jego etapie.
Każde zidentyfikowane potencjalne zagrożenie wystąpienia zdarzenia awaryjnego w zakładach Grupy ORLEN może mieć oddziaływanie negatywne na:
- Środowisko w sytuacji uwolnienia substancji niebezpiecznych do atmosfery bądź do gleby i wód gruntowych w terenach nieutwardzonych.
- Istnieje również potencjalne zagrożenie dla zdrowia i życia pracowników, kontraktorów, osób znajdujących się w zasięgu oddziaływania efektów fizycznych (np. promieniowanie cieplne, fala nadciśnienia, chmura gazów toksycznych) pochodzących od zdarzeń awaryjnych.
- Wpływ na prawa człowieka jest skutecznie minimalizowany poprzez wdrożenie Polityk i standardów mających na celu ochronę praw człowieka w Grupie ORLEN. Ich założenia i cele wskazują na kładzenie największego nacisku na dbałość o zdrowie i bezpieczeństwo pracowników Grupy ORLEN. Jest to nadrzędna wartość, istotny element kultury organizacyjnej i etyki biznesowej, a także wyraz dbałości o podstawowe prawa człowieka. Grupa ORLEN zapewnia wszystkim swoim pracownikom bezpieczne i higieniczne środowisko pracy, dokładając wszelkich starań, aby miejsca pracy były wolne od zagrożeń dla zdrowia i życia oraz zorganizowane w sposób zabezpieczający przed wypadkami i ciężkimi uszczerbkami na zdrowiu. Grupa realizuje działania na trzech płaszczyznach – poprzez kształtowanie kultury bezpieczeństwa, rozwój bezpieczeństwa osobistego i procesowego oraz podejmując szereg działań i mających na celu zapobieganie wypadkom, awariom przemysłowym, pożarom i innym niepożądanym zdarzeniom.
Relacje biznesowe w zakresie identyfikacji, zgłaszania zdarzeń awaryjnych Grupie ORLEN są związane z wymaganiami poszczególnych krajów, w których zlokalizowane są zakłady. W krajach Unii Europejskiej wiodącą regulacją w zakresie zdarzeń awaryjnych jest Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/18/UE z dnia 4 lipca 2012 roku w sprawie kontroli zagrożeń poważnymi awariami związanymi z substancjami niebezpiecznymi, zmieniająca, a następnie uchylająca dyrektywę Rady 96/82/WE, czytaj dalej Dyrektywa SEVESO. Każdy z krajów UE zaimplementował opisane w ww. Dyrektywie wymagania do prawa krajowego. W związku z tym relacje w zakresie zdarzeń awaryjnych budowane są między Prowadzącymi zakłady a Kompetentnymi władzami, organami administracji publicznej. W oparciu o dotychczas prowadzone działania i doświadczenia w Grupie ORLEN relacje budowane są w sposób kompetentny i odpowiedzialny z poszanowaniem praw człowieka i swobody wypowiedzi obu stron.
W zakresie zapobiegania poważnym awariom w zakładach Grupy ORLEN wdrożono odpowiednie Polityki w oparciu również o wymagania Dyrektywy SEVESO. Treść dyrektywy narzuca opracowanie przez Prowadzących zakład i przesłanie właściwym organom polityki zapobiegania poważnym awariom. Tak zostało to wdrożone w ORLEN, gdzie opracowano odpowiednik takiej Polityki – Deklarację Zapobiegania Poważnym Awariom Polskiego Koncernu Naftowego ORLEN Spółka Akcyjna. Przedmiotowa Deklaracja określa ogólne podejście i środki stosowane przez prowadzącego zakład, w tym właściwe systemy zarządzania bezpieczeństwem, na potrzeby kontroli zagrożeń poważnymi awariami.
W celu zarządzania tematyką zdarzeń awaryjnych w Grupie ORLEN w każdej ze spółek wdrożono odpowiednie Zarządzenia, Procedury (mechanizmy) postępowania związane z działaniami w zakresie identyfikacji, reagowania, zgłaszania oraz postępowania po zaistnieniu zdarzeń awaryjnych oraz likwidacji szkód i sposób przywrócenia funkcjonowania Zakładów do stanu z przed awarii.
W spółkach produkcyjnych Grupy ORLEN został wdrożony System Zarządzania Bezpieczeństwem Procesowym w oparciu o standard US OSHA 1910.119 a także biorąc pod uwagę wytyczne tj. Guidance of meeting expectations of The Energy Institute Process Safety Management Framework. System pozwala na skuteczną realizację działań w obszarze doskonałości operacyjnej poprzez poprawę bezpieczeństwa technicznego instalacji procesowych, magazynowych i pomocniczych, a tym samym zapobieganie wystąpieniu wszelkich niepożądanych zdarzeń mogących potencjalnie wpłynąć na bezpieczeństwo pracowników i/lub prowadzonych procesów produkcyjnych. System Zarządzania Bezpieczeństwem Procesowym (SZBP) jako element ogólnego systemu zarządzania i organizacji ORLEN został wprowadzony celem zapewnienia najwyższych standardów bezpieczeństwa w miejscach pracy oraz spełnienia wymagań krajowych art. 252 Ustawy Prawo Ochrony Środowiska z 27 kwietnia 2001 r. (tekst jednolity Dz. U. z 2022, poz. 2556 z późniejszymi zmianami) w zakresie systemowego zarządzania bezpieczeństwem procesowym oraz dalszego zwiększenia skuteczności i efektywności działań na rzecz zapobiegania poważnym awariom przemysłowym.
Ponadto wdrożono i opracowano mechanizmy związane z określaniem rekomendacji i zaleceń w trakcie działań wyjaśniających okoliczności zdarzeń w różnego rodzaju zespołach celem zapobieżenia występowaniu podobnych zdarzeń w przyszłości w Grupie ORLEN i dzielenia się wiedzą poprzez tzw. lessons learned.
Są to m.in. następujące działania:
- Stosowanie dedykowanych i rekomendowanych na świecie metod analiz zagrożeń i oceny ryzyk procesowych, tj. HAZOP, QRA, PHA, ocena efektów fizycznych zidentyfikowanych potencjalnych scenariuszy awaryjnych na etapie projektowym, jak również w ciągu korzystania z instalacji stwarzających zagrożenie wystąpienia zdarzenia awaryjnego. Wdrożenie w obiektach Grupy ORLEN środków technicznych celem wykrywania i szybkiego reagowania na zaistniałe zdarzenia nieplanowe oraz funkcjonowanie w strukturach Zakładów Grupy ORLEN jednostek Zakładowych Straży Pożarnych, których istnienie w znaczącym stopniu wpływa na łagodzenie potencjalnych negatywnych oddziaływań.
- Wdrożenie Procedur oraz określenie kompetencji poszczególnych obszarów odpowiedzialnych merytorycznie za współpracę z organami zewnętrznymi, kontrolnymi, wyjaśniającymi okoliczności zdarzeń, powołanymi przez władze państw, na których terenie znajdują się zakłady Grupy ORLEN. Stworzenie mechanizmów określających zakres i rodzaj przekazywanych informacji na zewnątrz celem wyjaśnienia, zlecania prac naprawczych bądź usuwania skutków zaistniałych zdarzeń awaryjnych.
- Stworzenie i wdrożenie w Grupie ORLEN mechanizmów współpracy z organami administracji publicznej w zakresie realizowanych ćwiczeń sprawdzających działanie procedur wewnętrznych i instytucjami zewnętrznymi procedur na podstawie obowiązujących przepisów krajowych.
W celu monitorowania skuteczności działań w zakresie zdarzeń awaryjnych w Grupie ORLEN wdrożono:
- Odpowiednie Standardy postępowania, m.in. ST S6 T1 „Powiadamiania o zaistniałych zdarzeniach z obszaru bezpieczeństwa osobistego, pożarowego i procesowego w GK ORLEN”, ST M1 T3 „Standard Techniczny Zarządzania miernikami bezpieczeństwa osobistego i procesowego w Grupie ORLEN”. Na ich podstawie do ORLEN raportowane są informacje o zdarzeniach zaistniałych w Grupie ORLEN. Informacje te są wykorzystywane do generowania raportów podsumowujących kluczowe mierniki bezpieczeństwa procesowego w cyklach: miesięcznym, półrocznym, rocznym oraz na indywidualne potrzeby wewnętrzne lub audytorów zewnętrznych.
- Kluczowy wskaźnik w zakresie bezpieczeństwa procesowego Grupy ORLEN to wskaźnik T1 PSER. Aspiracyjna linia trendu dla tego wskaźnika na lata 2022-26 została określona w „Kierunkach rozwoju obszaru bezpieczeństwa osobistego i procesowego Grupy ORLEN”. Poza tym wskaźnikiem istnieją jeszcze inne szczegółowo opisane w ww. standardzie ST M1 T3.
- Skuteczność działań i postępy w realizacji celów są rok do roku odnotowywane i sprawdzane z założeniami wyznaczonych „Kierunków rozwoju”. Co roku przygotowywane są raporty podsumowujące wartości osiąganych kluczowych wskaźników. Na ich podstawie budowana jest dalsza współpraca w Grupie ORLEN i wyznaczane są kierunki działań do doskonalenia istniejących Systemów zarządzania bezpieczeństwem procesowym.
- Wnioski z osiąganych wskaźników w zakresie bezpieczeństwa procesowego są raportowane i komunikowane w Grupie ORLEN poprzez informacje przekazywane pocztą elektroniczną oraz w ramach corocznych Narad obszarów Bezpieczeństwa osobistego, procesowego i pożarowego Grupy ORLEN. Cele w zakresie wskaźników na kolejne okresy sprawozdawcze są każdorazowo analizowane i komunikowane do spółek Grupy ORLEN.
- Zaangażowanie interesariuszy znacząco wpływa na wartości osiąganych wskaźników poprzez prawidłową kwalifikację zdarzeń zgodnie ze Standardem obowiązującym w ORLEN. Wyznaczone cele w ramach Kierunków rozwoju obszaru bezpieczeństwa procesowego Grupy ORLEN pozwolą doskonalić funkcjonujące Systemy zarządzania bezpieczeństwa procesowego oraz wdrożyć System w zakładach, które dotychczas go nie wdrożyły. Najlepszym potwierdzeniem tego, że podejmowane działania w ramach doskonalenia Systemów zarządzania bezpieczeństwem procesowym w Grupie ORLEN są skuteczne, jest utrzymanie wskaźnika T1 PSER dla Grupy ORLEN na poziomie ≤0,3; zgodnie z założoną linią aspiracyjną dla tego wskaźnika.
Procedury należytej staranności
W 2022 roku realizowane były działania w ramach utrzymywania i doskonalenia Systemu Zarządzania Bezpieczeństwem Procesowym opracowanego w oparciu o standard OSHA 1910.119. System zakłada jeszcze skuteczniejszą realizację działań w obszarze doskonałości operacyjnej poprzez zapewnienie bezpieczeństwa technicznego instalacji procesowych, magazynowych i pomocniczych, a tym samym zapobieganie wystąpieniu wszelkich niepożądanych zdarzeń mogących potencjalnie wpłynąć na bezpieczeństwo pracowników lub prowadzonych procesów.
W ramach utrzymywania i doskonalenia Systemu Zarządzania Bezpieczeństwem Procesowym (SZBP) w spółce, zgodnie z ustaleniami cyklu Deminga wymagana jest realizacja działań dotyczących:
- Weryfikacji istniejącego stanu.
- Przeprowadzenia sprawdzenia kompletności istniejących regulacji/zarządzeń wewnętrznych oraz opracowania i wdrożenia nowych regulacji/ zarządzeń.
- Potwierdzenia pełnego wdrożenia poszczególnych elementów systemu.
- Realizacji wymogów systemu w oparciu o regulacje/ zarządzenia i doskonalenia w niezbędnym zakresie.
Weryfikacji podlega spełnienie przez spółkę wymogów 14 elementów Systemu Zarządzania Bezpieczeństwem Procesowym w zakresie istniejących uregulowań, którymi dany element został wdrożony.
Poszczególne elementy Systemu Zarządzania Bezpieczeństwem Procesowym:
Bezpieczeństwo procesowe zaczyna przeistaczać się w szczególny rodzaj dziedziny związanej z inżynierią odporności, która definiuje dziś bezpieczeństwo jako zdolność do utrzymania sukcesu produkcyjnego przez system lub systemy techniczne zarówno w warunkach normalnych, jak i awaryjnych. Nie zapominać należy o systemach organizacyjnych, których rolą także jest zdolność do natychmiastowej odpowiedzi w celu utrzymania ciągłości prowadzonego biznesu.
W Grupie ORLEN w roku 2022 funkcjonowało 29* zakładów/obiektów zakwalifikowanych do zakładów o dużym ryzyku (ZDR) wystąpienia poważnej awarii przemysłowej, a prawie o połowę mniejsza liczba to zakłady o zwiększonym ryzyku (ZZR) wystąpienia poważnej awarii przemysłowej, zgodnie z ramami klasyfikacyjnymi jednolitej dla Europy tzw. Dyrektywy „Seveso III” zaimplementowanej do prawa krajowego wszystkich krajów UE w 2015 roku.
W Polsce jest to uregulowane poprzez Ustawę Prawo Ochrony Środowiska. W obydwu typach zakładów funkcjonuje nowoczesny i wciąż doskonalony system zarządzania bezpieczeństwem procesowym, który jest zorganizowanym sposobem kierowania bezpieczeństwem obejmującym wszystkie istotne elementy bezpieczeństwa, o których mowa powyżej.
Aby zobrazować aktualny stan bezpieczeństwa procesowego w spółkach produkcyjnych Grupy ORLEN, posługujemy się szeregiem wskaźników bezpieczeństwa procesowego, w tym zarówno opóźnionych, jak i wyprzedzających zgodnie ze standardami API 754, których monitorowanie i pomiar odbywa się poprzez wewnętrzną aplikację spółki, co w konsekwencji prowadzi do najważniejszego celu całego systemu zarządzania bezpieczeństwem procesowym, a mianowicie zapobiegania i minimalizowania prawdopodobieństwa wystąpienia poważnej awarii przemysłowej. Raportowanie tych wskaźników pozwala również porównywać się z najlepszymi w branży i tym samym realizować cel związany z osiągnięciem doskonałości procesowej.
Zestawienie zakładów o dużym i zwiększonym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej w Grupie ORLEN*
- 11.8.2
Znaczące wycieki*
Łączna liczba i masa znaczących wycieków
Informacje dla każdego z raportowanych przez spółki Grupy ORLEN wycieków są zawarte w tabeli poniżej.
*Dane w ramach raportowanych wskaźników nie obejmują dawnej Grupy LOTOS i Grupy PGNiG. Wskaźniki zostaną zaraportowane w całości za 2023 rok.
**Większość dokumentów organizacyjnych i technicznych (Instrukcje awaryjne/Dokumentacja SEVESO) funkcjonujących współkach Grupy ORLEN oraz rodzaj występujących substancji determinuje podawanie ilości uwolnionej substancji w Mg a nie w m3. Zgodnie również z wymaganiami API 754 uwolnienie substancji jest określane na podstawie wartości progowych wyrażonych w jednostkach masy. W związku z powyższym dla ujednolicenia sprawozdawczości wielkość znaczących wycieków została zaraportowana w jednostkach masy, a nie objętości.
We wszystkich powyższych wyciekach konsekwencje wiązały się z zanieczyszczeniem wyposażenia oraz terenu instalacji. Ponadto dla większości zdarzeń konieczne było poniesienie kosztów związanych z prowadzeniem akcji ratowniczej jednostek Zakładowych Straży Pożarnych oraz naprawę bądź wymianę uszkodzonej aparatury. W wyniku powyższych zdarzeń nie było osób poszkodowanych.
- 11.8.3
Ilość zdarzeń dotyczących bezpieczeństwa procesów, według rodzajów działalności
Ilość zdarzeń dotyczących bezpieczeństwa procesów, według rodzajów działalności. Zdarzenie awaryjne na poziomie TIER 1, TIER 2 i TIER 3.
TIER 1
Są to zdarzenia o dużych skutkach w związku z nagłym i nieprzewidzianym uwolnieniem substancji do otoczenia z uwagi na niezadziałanie warstw zabezpieczeń. Zdarzenia te włączają nagłe i nieprzewidziane uwolnienia substancji niebezpiecznych oraz substancji nietoksycznych i niepalnych (parę wodną, kondensat, wodę gorącą, azot, sprężone powietrze, CO2) w trakcie prowadzenia procesu, skutkując jedną lub kilkoma konsekwencjami:
- Obrażenia skutkujące zwolnieniem lekarskim lub śmiercią pracownika własnego, wykonawcy, podwykonawcy;
- Hospitalizacja i/lub śmierć innej osoby;
- Oficjalnie zainicjowana ewakuacja społeczności lokalnej lub zalecenie schronienia w domach;
- Pożar lub eksplozja skutkujące stratami w kosztach bezpośrednich firmy w wysokości co najmniej 100 tys. USD;
- Zrzut ciśnienia do atmosfery z wykorzystaniem urządzeń zrzutowych w ilości większej lub równej progowym ilościom w dowolnym 1-godzinnym okresie czasu;
- Uwolnienie substancji nieskutkujące jej zapłonem w ilości większej lub równej progowym ilościom w dowolnym 1-godzinnym okresie czasu, z wyłączeniem zrzutów ciśnienia do atmosfery z wykorzystaniem urządzeń zrzutowych.
TIER 2
Są to zdarzenia o mniejszych skutkach w związku z nagłym i nieprzewidzianym uwolnieniem substancji do otoczenia z uwagi na niezadziałanie warstw zabezpieczeń. Zdarzenia te włączają nagłe i nieprzewidziane uwolnienia substancji niebezpiecznych oraz substancji nietoksycznych i niepalnych (parę wodną, kondensat, wodę gorącą, azot, sprężone powietrze, CO2) w trakcie prowadzenia procesu, skutkując jedną lub więcej konsekwencjami niesklasyfikowanymi w zdarzeniach TIER1:
- Obrażenia pracownika własnego, wykonawcy czy podwykonawcy;
- Pożar lub eksplozja skutkujące stratami w kosztach bezpośrednich firmy w wysokości co najmniej 2,5 tys. USD;
- Zrzut ciśnienia do atmosfery w ilości większej lub równej progowym ilościom w dowolnym 1-godzinnym okresie czasu;
- Uwolnienie substancji nieskutkujące jej zapłonem w ilości większej lub równej progowym ilościom w dowolnym 1-godzinnym okresie czasu, z wyłączeniem zrzutów ciśnienia do atmosfery z wykorzystaniem urządzeń zrzutowych.
* Dane w ramach raportowanych wskaźników nie obejmują dawnej Grupy LOTOS i Grupy PGNiG. Wskaźniki zostaną zaraportowane w całości za 2023 rok.
Ilość zdarzeń na poziomie TIER 1, TIER 2 i TIER 3 w ORLEN i Grupie ORLEN
Ilość zdarzeń TIER 1 ORLEN vs Grupa ORLEN
Ilość zdarzeń TIER 2 ORLEN vs Grupa ORLEN
W 2022 roku kontynuowano w Grupie ORLEN raportowanie wyprzedzającego wskaźnika bezpieczeństwa procesowego na poziomie 3 (TIER 31), odzwierciedlającego wystąpienie potencjalnych zdarzeń awaryjnych.
Ilość zdarzeń TIER 3 ORLEN vs Grupa ORLEN
Ilość zdarzeń awaryjnych w Grupie ORLEN
Wskaźnik T1 PSER2 GK ORLEN
Wskaźnik T2 PSER3 GK ORLEN
2 T1 PSER = (Ilość zdarzeń TIER 1 o dużych skutkach w związku z uwolnieniem substancji do otoczenia / ilość roboczogodzin pracowników i kontraktorów) x 1000000
3 T2 PSER = (Ilość zarzeń TIER 2 o mniejszych skutkach w związku z uwolnieniem substancji do otoczenia / ilość roboczogodzin pracowników i kontraktorów) x 1000000
Z raportowanych zdarzeń TIER 1 za 2022 rok dwa z nich przyczyniły się do oddziaływania na pracowników Grupy ORLEN. Spośród nich jedno doprowadziło do śmierci dwóch pracowników, w drugim z nich poszkodowanych zostało czterech pracowników Grupy ORLEN. Pozostałe zdarzenia TIER 1 i TIER 2 za 2022 rok wiązały się jedynie z emisją do otoczenia pochodzącą z pożarów i wycieków. Natomiast nie było zdarzeń, które wywołały poważne szkody w środowisku naturalnym. Wycieki w postaci ciekłej zostały zebrane i zutylizowane. W przypadku wszystkich zaraportowanych zdarzeń, a w szczególności z ofiarami i poszkodowanymi powołano odpowiednie zespoły w spółkach Grupy ORLEN celem wyjaśnienia ich okoliczności. Zostały określone zalecenia i podjęte działania naprawcze w celu zapobiegania wystąpieniu podobnych zdarzeń w przyszłości.
- 11.8.4
Grupa ORLEN nie jest organizacją prowadzącą działalność w zakresie eksploatacji piasków roponośnych.
Przeczytaj również:
Na skróty:
Raport Zintegrowany Grupy ORLEN 2022
Raport możesz również pobrać w formacie PDF
